Mlada hrvatska istoričarka Ana Rajković doktorirala je 2020. godine na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Zagrebu na temu Ideološki prijepori (kontroverze) u radničkom pokretu u Osijeku (1918–1939). Radi u Hrvatskom institutu za povijest – Podružnici za povijest Slavonije, Srema i Baranje. Rajković je, osim toga, saradnica brojnih feminističkih portala te članica redakcije Novi plamen. Autorka je knjige o slavonskim anarhistima na prelazu iz 19. u 20. vek ( Širenje bludnih ideja) i koautorka, uz Tvrtka Jakovinu, studije Povijest neostvarenih mogućnosti. Socijaldemokracija i nastanak Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918–1921). Fokus njenih istraživanja nalazi se na polju društvene i rodne istorije.
Knjigu Dugi ženski marš objavila je izdavačka kuća DAF, osnovana 2000. godine i specijalizovana za publikovanje knjiga iz područja političkih teorija (prvenstveno anarhizma), savremene likovne umetnosti, teatra, muzike i filma te književnosti, koja se naslanja na anarhističke ideje. Knjiga je rezultat interesovanja Ane Rajković za pitanja radnica, ali i za javni angažman žena uopšte. Njena osnovna pretpostavka jeste da istorija žena predstavlja narativ o marginalnoj skupini, koja je u tradicionalnim istoriografskim prikazima ostala nevidljiva.
U periodu između dva svetska rata, pod aktivizmom se podrazumeva delovanje unutar raznih udruženja i radničkog ženskog pokreta, borba za pravo glasa, za pristup obrazovanju i profesijama, za izmenu zakonskih regulativa (za pravo na pobačaj) i slično. Shodno tome, autorka je u knjizi pokušala da rekonstruiše vidove ženskog angažmana na prostoru Hrvatske od kraja Prvog svetskog rata[1] do uspostave Banovine Hrvatske (1939) u okviru Kraljevine Jugoslavije i da pokaže da su oni bili uslovljeni nacionalnim, kao i međunarodnim kontekstom. Aktivizam autorka analizira kroz štrajkove, peticije, osnivanje društava, borbu protiv militarizma i slično. Dakle, kroz sve vidove delovanja koja su za cilj imala ukidanje patrijarhalnih i drugih obrazaca tradicionalizma, odnosno koja su žene izvele u javnu sferu i potakle redefinisanje njihove uloge u privatnim okvirima.
Knjigu čine sledeća poglavlja: uvodno (o teorijskim i metodološkim pristupima, istoriji žena i problematici delovanja žena u javnoj sferi), „Heterogenost ženskih identiteta“, „Suprotstavljanje tradicijskim obrascima“, „Nova žena i stara nada“, „Društvenopolitička angažiranost“ i zaključno. Korišćeni su različiti izvori, od fondova Državnog arhiva u Zagrebu i Osijeku do periodike – novina i časopisa, koji su štampani prevashodno u Zagrebu, Osijeku, Slavonskom Brodu, Varaždinu, Borovu i Vukovaru, ali i Beogradu i Mariboru. Istraživanje se zasniva i na objavljenim izvorima, stranoj i domaćoj literaturi. Ana Rajković se poziva na radove Jovanke Kecman i Nede Božinović, Lidije Sklevicki, Andree Feldman i Ide Ograjšek Gorenjak, Adriane Zaharijević, Renate Jambrešić Kirin, Gordane Stojaković, Stanislave Barać i drugih.
Ana Rajković se uspešno izborila s definicijom feminizma (građanski/buržujski vs. marksistički) te suprotstavila premisi da se u međuratnom periodu ne može govoriti o komunističkom ženskom pokretu, potkrepljenoj tezom o nedostatku masovnosti, kao i činjenicom da su komunisti ulazili u legalne sindikate (poput Ujedinjenog radničkog sindikalnog saveza Jugoslavije, URSSJ). Autorka je inkorporisala žensku u opštu, svetsku i jugoslovensku povest. Da bi što bolje prikazala različite motivacije za aktivizam primenila je komparativnu metodu. Primera radi, poredila je karakterno potpuno dva različita ženska društva, Hrvatsku ženu i Ženski pokret, odnosno motivaciju i razloge za stupanje u štrajk radnica različitih tvornica/preduzeća. Tu metodu je koristila u analizi društveno-političkog položaja žena u Kraljevini Jugoslaviji u odnosu na onaj u ostalim evropskim zemljama, pre svega u Velikoj Britaniji i Nemačkoj (zbog dostupnosti sekundarnih izvora).
Najznačajniji delovi knjige Dugi ženski marš upravo su oni u kojima se analiziraju štrajkovi radnica. Štrajkovi, koji su u međuratnom periodu postali svakodnevna pojava, otkrivaju da su radnice bile i te kako svesne svog podređenog ekonomskog i društvenog položaja (niskih plata, loših higijenskih uveta itd.). Obustave rada predstavljale su sredstvo kojim su one osvajale javni prostor i iznosile svoje stavove. U sindikalnim okvirima žene su se borile za bolje uslove rada i bavile pitanjima ravnopravnosti uopšte te prava glasa. Portreti „buntovnih“ žena, aktivistkinja iz radničkog i komunističkog pokreta značajni su ne samo za lokalnu istoriju žena, već i za istoriju jugoslovenskog radničkog pokreta. Među njima se ističe onaj Adele Pavošević (osječke Roze Luksemburg), koja je učestvovala na Kongresu ujedinjenja u Beogradu 1919. godine.[2]
Dugi ženski marš je sinteza postojećih spoznaja o delovanju ženskih organizacija i ženskom pitanju u međuratnom periodu, nadograđena rezultatima autorkinog istraživanja. Kao takva omogućuje akademskoj i široj čitalačkoj publici upoznavanje s feminističkom teorijom, odnosno teorijskim i metodološkim pristupima proučavanju istorije roda te delovanjem hrvatskih aktivistkinja za vreme Kraljevine SHS/Jugoslavije.