Monografija The British and Balkan Woman: British Perceptions of Balkan Women and Their Femininity in the Long Nineteenth Century (1789–1914) autorke Meline Rokai nastala je kao rezultat istraživanja u okviru projekta Modernizacija Zapadnog Balkana, koji podržava Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije, i bavi se pitanjem britanske percepcije žena sa Balkana i njihove ženstvenosti u devetnaestom veku. Cilj ove monografije jeste da ukaže na širi istorijski kontekst u okviru kojeg je slika žene odraz čitavog spektra kulturnih stereotipa povezivanih sa balkanskim prostorima.

The British and Balkan Woman knjiga je koja u svakom pogledu zaslužuje pažnju: reč je o temeljnom istraživačkom poduhvatu koji za svoj predmet uzima zanimljivu, a u nekim segmentima i kontroverznu, temu percepcije balkanske žene iz ugla jednog, po svojim kulturnim obeležjima sasvim suprotnog miljea, kao što je britanski.

Studija se sastoji od uvoda, deset poglavlja, zaključka, sa napomenama na kraju knjige i bibliografijom. Svoje istraživanje Melina Rokai zasniva na čvrstoj teorijskoj osnovi, pozivajući se na studije o orijentalizmu i balkanizmu,[1] dok osnovne izvore predstavljaju mnogobrojni tekstovi čiji su autori bili pisci, diplomate, vojnici, istraživači, novinari, turisti i drugi putnici oba pola koji su posećivali Balkan i o njemu izveštavali čitaoce u svojoj zemlji. Autorka ne analizira samo putopise u doslovnom smislu te reči nego i sve druge spise koji svedoče o percepciji žene na Balkanu, kao što su članci iz novina i časopisa, diplomatska korespondencija i mnogi drugi dokumenti.

Prva tri poglavlja bave se dekonstrukcijom tehnika koje su autori, opisujući žene iz ovog regiona, koristili u stvaranju slike o Balkanu. Viđene kao neophodni deo geopolitike jedne kulture, žene sa Balkana ostavljaju snažan utisak na britanske posetioce koji ih posmatraju ili kroz prizmu orijentalizma ili sa stanovišta modernizacije. Autorka prepoznaje tehnike temporalizacije, deseksualizacije i viktimizacije u stvaranju slike žene iz regiona, i uspeva da potkrepi svoje teze u svakom od poglavlja nadovezujući se na prethodno, što učvršćuje strukturu knjige i približava tematiku čitaocu. Poglavlja od četvrtog do osmog posvećena su pojedinačno percepcijama Grkinje, Rumunke, Srpkinje, Bugarke i naposletku Albanke, a bave se promenama u percepciji žene sa Balkana kod britanskih posetilaca u periodu od kasnog osamnaestog veka do ranog dvadesetog veka.

Melina Rokai ova poglavlja koncipira tako da ilustruju perceptivnu promenu u koraku sa modernizacijom – ona prvo analizira sliku žene stvaranu početkom osamnaestog veka, zasnovanu na fizičkom izgledu, nacionalnoj nošnji i modi, moralnim standardima i ponašanju u društvu, da bi se kasnije bavila percepcijom žene na putu ka modernizaciji i emancipaciji.

Krajem devetnaestog veka raste interesovanje za Balkan, što je značilo da su putnici, uglavnom diplomate i njihove žene, imali priliku da susretnu i žene vladarke u nezavisnim balkanskim državama koje su, po nekim izvorima, bile upravo pokretači, ali i predstavnici modernizacije društva. Autorka se u devetom poglavlju bavi percepcijom srpskih kraljica i princeza iz dinastije Obrenović, crnogorskih princeza, grčkih i rumunskih kraljica i princeza, kao i istaknutih žena sa Balkana koji su bile pripadnice viših klasa. Studiju zaokružuje deseto, ujedno i najinteresantnije poglavlje, u kom se analizira percepcija žene sa Balkana iz perspektive Britanki. Iako pozicija žene u Britaniji nije tema studije, autorka približava čitaocima „intelektualni prtljagˮ sa kojim su Britanke dolazile na Balkan i koji neretko kroz njihov narativ između redova govori više o kulturi posmatrača nego o kulturi posmatranog. Između ostalog, ova knjiga je i iz tog razloga relevantna za britansku čitalačku publiku.

Značaj ove monografije leži u opširnom istraživanju koje je autorka sprovela detaljno analizirajući obiman korpus. Studija ne samo da donosi veliku količinu podataka o periodu koji obuhvata, prikupljenih iz najrazličitijih izvora, već i sistematično obrađuje ovaj materijal tako da uspeva da objedini različite aspekte percepcije žene sa Balkana i da ih uz to uporedi sa perspektivom posmatrača i idejama o tadašnjoj percepciji regiona. Na taj način, autorka uspeva da u potpunosti hronološki obradi jedno složeno istorijsko i kulturološko pitanje, tako da i čitalac koji nije nužno upoznat sa ovom tematikom može da prati analizu materijala i sintezu zaključaka, u čemu pomaže i detaljna bibliografija. Knjiga je pisana konciznim stilom i na engleskom jeziku, kako bi bila dostupna široj naučnoj javnosti.